به گزارش نبض وطن، تند شدن تب توسعه فناوری‌ها و ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی، کشور را به سمت راه‌اندازی و افتتاح سازمان ملی هوش مصنوعی سوق داد؛ سازمانی که این روزها بر سر ریاست آن گفت‌وگوها بالا گرفته، در حالی که اساسنامه این سازمان هنوز تدوین و نهایی نشده است.
همه اخبار مربوط به سازمان هوش مصنوعی از جلسه روز ۲۷ تیر سال گذشته هیات دولت شروع شد که در آن زمان دکتر دهقانی فیروزآبادی، معاون وقت علمی رئیس‌جمهور پس از پایان این جلسه در جمع خبرنگاران درباره راه‌اندازی سازمان ملی هوش مصنوعی توضیحاتی داد.
البته یک سال و یک ماه قبل از این زمان (۲۷ تیر ۱۴۰۲) عیسی زارع‌پور، وزیر وقت ارتباطات دولت سیزدهم، اعلام کرد شورای عالی فضای مجازی در حال کار روی سند توسعه هوش مصنوعی است. مرداد ماه ۱۴۰۲ هم مجلس در راستای بررسی سند برنامه هفتم توسعه درباره تدوین «برنامه ملی توسعه هوش مصنوعی» تعیین تکلیف کرد.
به دنبال این اقدامات، ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور شهید، در آذر ماه ۱۴۰۱ دستور تشکیل «شورای ملی راهبری و مرکز ملی هوش مصنوعی» را صادر کرد. پس از آن معاون وقت علمی و فناوری رئیس‌جمهور اعلام کرد که در پی این دستور «سازمان هوش مصنوعی بعد از حدود ۱۲ ماه پیگیری هفته گذشته کارش را شروع کرد».
دهقانی فیروزآبادی در آن زمان چنین توضیح می‌دهد: «پس از افتتاح سازمان چند اتفاق رخ خواهد داد؛ اول اینکه اساسنامه و سند هوش مصنوعی کشور که بیش از ۱۸ هزار صفحه سند پشتیبان دارد، توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شد. دوم، تأسیس سازمان هوش مصنوعی ابلاغ و سازمان تاسیس شد».
وی سومین اتفاق را در نظر گرفتن ساختمانی برای این سازمان دانست. اختصاص منابع مالی اتفاق دیگری است که پس از تأسیس این سازمان رقم خورد.
در آن زمان ۳۵۰۰ میلیارد تومان منابع مالی به این سازمان تخصیص داده شد که هزار میلیارد تومان آن از منابع پروژه‌های پیشران معاونت علمی ریاست‌جمهوری و ۲۵۰۰ میلیارد تومان هم از صندوق توسعه ملی بوده است. علاوه بر آن دهقانی فیروزآبادی این را هم عنوان می‌کند که این سازمان از سازمان‌های بزرگ دولتی نخواهد بود، بلکه سازمانی کاملا چابک و کل وظیفه‌اش ایجاد کردن زیرساخت است. او در ادامه به حوزه‌های کاری این سازمان هم اشاره می‌کند و «ایجاد یک مزرعه پردازشی خوب در کشور»، «داشتن الگوهای بزرگ نرم‌افزاری که همه بتوانند از آن استفاده کنند» و «داشتن داده‌های آماده‌به کار» را از وظایف این سازمان چابک اعلام می‌کند.
معاون سابق علمی رئیس‌جمهور تاکید می‌کند اپراتور سازمان هوش مصنوعی سه خدمت «توسعه اقتصاد هوش مصنوعی یا توسعه کاربست‌های هوش مصنوعی توسط مردم، شرکت‌های دانش‌بنیان و بخش خصوصی» را ارائه می‌دهد.
تصویب سند
حالا چند ماهی می‌شود که از ابلاغ سند و راه‌اندازی سازمان ملی هوش مصنوعی ایران می‌گذرد، ولی همچنان انتقادات نسبت به کاستی‌ها و نواقص این سند و سازمان پابرجاست و هنوز این ابهامات رفع نشده که حواشی جدیدتری به آن اضافه شد و آن نحوه حاکمیت بر هوش مصنوعی و خروج سازمان هوش مصنوعی از ذیل معاونت علمی ریاست‌جمهوری است.
در هفته گذشته اخباری مبنی بر خروج این سازمان از ذیل معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری منتشر شد و در پی آن، این معاونت در سایت خود خبری را به نقل از خبرگزاری فارس و نه به نقل از روابط عمومی این معاونت در خروجی سایت خود قرار داد و در آن ضمن تکذیب این خبر از انتصاب محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور، به ریاست سازمان ملی هوش مصنوعی خبر داد.
با بالا گرفتن بحث‌ها بر سر ریاست این سازمان، فائزه دولتی، دستیار ویژه معاون اول رئیس‌جمهور، انتصاب عارف را تکذیب و مطرح کرد: «صرفا رئیس‌جمهور مسؤولیت انتخاب ریاست سازمان ملی هوش مصنوعی را دارد و شورای راهبردی آن را به معاون اول واگذار کردند و آقای عارف رئیس سازمان هوش مصنوعی نشده‌اند.»
این در حالی است که رئیس دولت سیزدهم در اواخر اسفند ماه سال گذشته، سعید سرافراز را به عنوان دبیر شورا و رئیس مرکز راهبری هوش مصنوعی منصوب کرده بود. با این اوصاف، در حال حاضر معلوم نیست که سرافراز برکنار شده یا همچنان در این سمت باقی است.
مناقشه بر سر سازمانی که اساسنامه آن هنوز تدوین نشده است
همه این مناقشات حکمرانی در حالی است که سند سازمان هوش مصنوعی تدوین و ابلاغ شده، ولی هنوز اساسنامه آن تدوین نشده است.
اساسنامه، روابط شرکا با یکدیگر و حدود اختیارات مجامع عمومی و هیات مدیره را تعیین و تکلیف سود و زیان شرکت یا سازمان و همچنین مدت انحلال آن را معین می‌کند. از این رو اساسنامه اساسا سندی است که به آن اعتبار می‌دهد و در آن خط مشی و سرمایه شرکت‌ها و یا سازمان‌ها، هدف و نحوه فعالیت و وظایف هر یک از اعضای شرکت و هیات مدیره و مجامع عمومی و بازرسان شرکت و تعداد مدیران و نحوه انتخاب و مدت ماموریت و چگونگی تعیین جانشین مدیرانی که فوت یا استعفاء کرده‌اند را معین می‌کند.
قرار است اساسنامه سازمان هوش مصنوعی از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی تدوین شود که تاکنون نهایی نشده است.
همچنین در حالی که هنوز اساسنامه تدوین نشده، برای این سازمان اعتباراتی بالع بر مبلغ ۱۵ همت در نظر گرفته شده، ولی از آنجایی که این سند نهایی نشده، کل این مبلغ به این سامان اختصاص داده نشده است.
اقدامات چندگانه خبری معاونت علمی درباره ریاست سازمان هوش مصنوعی
اخبار مرتبط با خارج شدن و یا عدم خروج سازمان هوش مصنوعی از ذیل معاونت علمی ریاست‌جمهوری ابتدا از سوی خبرگزاری تسنیم منتشر شد، فارغ از اینکه این خبر صحت داشته باشد یا خیر، معاونت علمی ریاست‌جمهوری تکذیبیه این خبر را به نقل از خبرگزاری فارس در سایت خود قرار داد و این سؤال را مطرح می‌کند که معاونتی که خود هویت مستقل دارد، چرا تکذیبیه را به نقل از خبرگزاری دیگری در سایت خود قرار داده است؟
لازم است که روابط عمومی و سایر مسؤولان معاونت علمی که به ظاهر تمایلی به تعامل با رسانه‌ها ندارند، به این سؤال پاسخ دهند که چرا موضع روشن و واضحی در قبال این ندارند و چرا توضیحات خود را به نقل از خودشان منتشر نمی‌کنند و ترجیح می‌دهند به نقل از یک رسانه دیگر انتشار عمومی دهند؟!
اکنون نسیم‌های هوش مصنوعی کل دنیا را در نوردیده است و اکنون ما بادهای ملایم آن را استشمام می‌کنیم و بهتر است تا دیر نشده این زمان را دریابیم و با همفکری و هم‌افزایی و خارج از همه شعارهایی که می‌دهیم، به فکر توسعه زیر ساخت‌های کشور در این حوزه باشیم؛ چرا که دنیای رقابتی امروز دنیای رقابت فناوری‌ها است و بدانیم که خیلی زود، دیر می‌شود.
