به گزارش نبض وطن، خیرالله پروین عضو حقوقدان شورای نگهبان به مناسبت سالروز تاسیس شورای نگهبان در یادداشتی نوشت:
سوال اصلی این است که چگونه در کمتر از ۶ ماه، ۵ انتخابات یا ۵ مرحله از انتخابات‌های مختلف در نظام جمهوری اسلامی ایران برگزار شد؟
در آستانه آغاز به کار دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی و ششمین دوره مجلس خبرگان رهبری، اتفاق تلخی رُخ داد که هیچگاه از یاد و خاطر دلسوزان نظام جمهوری اسلامی ایران پاک نخواهد شد. شهید آیت‌الله رئیسی انسانی دلسوز، خدمتگزار و سختکوش بود. همراهان ایشان هم که به شهادت رسیدند، اینگونه بودند. دکتر امیرعبداللهیان وزیری پرکار، متواضع و آشنا به مسائل جهانی و منطقه‌ای بود.
ابتدا باید به این سوال پاسخ داد که چه چیزی نشان‌دهنده یک نظام حقوقی یا سیاسی قوی و با ثبات بودن یک کشور است؟ آیا تنها روندهای عادی نشان‌دهنده این هستند یا سایر عوامل نیز نقش دارند؟
اگرچه بین نظام‌های حقوقی تفاوت وجود دارد و در برخی کشورها نیز نظام حقوقی حاکم نیست و اراده یک خانواده پادشاهی و یک حزب یا گروه حاکم است، اما بالاخره در تمامی نظام‌ها، قانون راهکارها را پیش‌بینی کرده است؛ به عبارت دیگر قانون وظایف و اختیارات را بین نهادها و دستگاه‌ها تقسیم کرده است. در بسیاری از نظام‌های حقوقی، مسئولان نهادها توسط مردم و از طریق انتخابات برگزیده می‌شوند و تبادل قدرت وجود دارد.
نظام جمهوری اسلامی ایران یک نظام حقوقی مبتنی بر مبانی اسلام به طور عام و فقه شیعه به طور خاص است. در این نظام وظایف و اختیارات نهادها بنا بر قانون اساسی که پس از پیروزی انقلاب تدوین و تصویب شد، مشخص شده است.
مردم بزرگ ایران با حضور در راهپیمایی‌ها و تجمعات بزرگ و با سر دادن شعار «استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی»، انقلاب اسلامی را به پیروزی رساندند و رژیم پهلوی را سرنگون کردند، اما با این وجود امام خمینی (ره) پس از پیروزی انقلاب اسلامی از مسئولان وقت خواستند تا همه‌پرسی برای تعیین نوع نظام برگزار شود. برخی از مسئولان حضور گسترده اقشار مختلف مردم در راهپیمایی‌ها را رای به نظام جمهوری اسلامی می‌دانستند و برگزاری همه‌پرسی را ضرورت نمی‌دانستند، اما امام (ره) فرمودند که این همه‌پرسی باید برگزار شود؛ بنابراین همه‌پرسی در فروردین ۱۳۵۸ برگزار و نظام «جمهوری اسلامی» با رای اکثریت مردم به عنوان نظام حقوقی پذیرفته شد. پس از آن انتخابات خبرگان قانون اساسی برگزار شد و سپس قانون اساسی تدوین و به تایید مردم بزرگ ایران رسید.
استقرار نظام جمهوری اسلامی ایران و برخورداری این نظام از یک قانون اساسی مترقی، مورد خوشایند دشمنان نبود. از این رو آن‌ها با حمایت از گروه‌های تروریستی و تجزیه‌طلب اقداماتی انجام دادند. در شهریور ۵۹ نیز رژیم بعث عراق با حمایت استکبار یک جنگ همه‌جانبه علیه کشورمان به راه انداخت، اما دشمنان نتوانستند راه به جایی ببرند و نظام جمهوری اسلامی با پشتیبانی مردم و با هدایت‌های امام خمینی (ره) بر توطئه‌های داخلی و دشمنان خارجی فائق آمد.
در دهه ۶۰ شاهد اتفاقات متعدد تلخ و سنگینی بودیم؛ از جمله آیت‌الله بهشتی رئیس دیوان عالی کشور، رجایی رئیس جمهور، باهنر نخست وزیر و بسیاری از مقامات کشورمان به شهادت رسیدند، اما نظام جمهوری اسلامی ایران علی‌رغم اینکه درگیر جنگ تحمیلی بود، ثبات و اقتدار خود را حفظ کرد. در همان سالی که اولین رئیس‌جمهور عزل شد و دومین رئیس‌جمهور به شهادت رسید، بلافاصله انتخابات ریاست‌جمهوری برگزار شد و دولت جدید شکل گرفت؛ در کمتر از ۳ ماه، دو انتخابات ریاست‌جمهوری برگزار شد.
این اتفاقات اگر در کشور دیگری رخ می‌داد، موجب زوال و نابودی آن نظام می‌شد، اما نظام جمهوری اسلامی ایران به دلیل برخورداری از پایگاه مردمی، رهبری حکیمانه و مقتدرانه و شکل‌گیری نهادهایش بر اساس قانون اساسی در برابر تمام این اتفاقات ایستاد و با اقتدار به مسیر خودش ادامه داد.
در طول ۴۵ سال گذشته به طور میانگین هر سال یک انتخابات اعم از انتخابات ریاست‌جمهوری، انتخابات مجلس شورای اسلامی، انتخابات مجلس خبرگان رهبری، انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا و همه‌پرسی برگزار شده است.
در اسفند ۱۴۰۲ انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی به همراه انتخابات ششمین دوره مجلس خبرگان رهبری برگزار شد. در آن انتخابات، تمهیداتی اندیشیده شده بود تا فرآیندها روان‌تر و بهتر برگزار شود که آن تمهیدات در اصلاح قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی آمده بود؛ نواقص و مشکلاتی که در قانون قبلی بود، برطرف شد. بالاخره با برگزاری هر یک از انتخابات‌ها تجاربی به دست می‌آید که با بهره‌گیری از آن تجارب می‌توان به تکمیل و رفع نواقص و مشکلات قوانین انتخاباتی پرداخت. این موضوع تنها مختص به نظام جمهوری اسلامی ایران نیست و در تمامی نظام‌ها وجود دارد؛ چراکه قوانین صحیح و درست به نظام حقوقی اعتبار می‌دهد.
البته باید توجه داشت که قوانین صحیح و درست باید توسط مجریان آگاه و توانا اجرا شود. هر انتخاباتی برخوردار از دو مرجع اجرایی و نظارتی است. مرجع نظارتی یعنی شورای نگهبان ضمن نظارتی که بر اصلاح قانون انتخابات داشت، تلاش کرد تا قانون جدید به خوبی و با کمترین ایراد و اشکال اجرا شود و تمام افرادی هم که دارای شرایط نمایندگی هستند، خود را در معرض آرای مردم قرار بدهند. از همین رو تعداد بسیار زیادی از افراد در انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی تایید صلاحیت شدند.
انتخابات مجلس شورای اسلامی در ۱۱ اسفند ۱۴۰۲ برگزار شد، اما انتخابات در برخی از حوزه‌های انتخابیه به مرحله دوم کشیده شد. مرحله دوم انتخابات مجلس در روز ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۳ برگزار و تکلیف تعداد کرسی‌های باقی‌مانده مجلس نیز مشخص شد. سپس همه منتظر آغاز به کار مجلس جدید بودند که حادثه تلخی پیش آمد و رئیس‌جمهور کشورمان با همراهانش به شهادت رسید.
به این نکته هم باید اشاره کنم که همزمان با انتخابات مجلس شورای اسلامی، انتخابات ششمین دوره مجلس خبرگان رهبری نیز برگزار شد. این مجلس جایگاه مهمی دارد و از اهمیت بالایی برخوردار است. همه منتظر آغاز به کار این مجلس نیز بودند.
پس از وقوع آن حادثه اگر ظرفیت‌های قانونی و رهبری وجود نداشت، معلوم نبود چه اتفاقی برای کشور و نظام جمهوری اسلامی ایران رُخ می‌داد و چه بسا کشور را با بحران بزرگی روبرو می‌کرد. با اتکا به رهبری‌های داهیانه مقام معظم رهبری و مبنای قانونی که قانون‌گذار اساسی برای چنین حوادث و وضعیت‌هایی پیش‌بینی کرده بود، از این وضعیت عبور کردیم. رهبر معظم انقلاب از همان ساعات نخست به جامعه آرامش دادند و به موجب اصل ۱۳۱ قانون اساسی، معاون اول رئیس‌جمهور را به عنوان مدیر قوه مجریه و اداره‌کننده امور کشور معرفی و شورای سران قوا را مامور به برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری ظرف مدت ۵۰ روز کردند.
فرآیندهای انتخابات با ثبات و آرامش شروع شد و وزارت کشور و شورای نگهبان تمهیداتی برای برگزاری انتخابات زودهنگام اندیشیدند. انتخابات اخیر نشان داد که نظام جمهوری اسلامی ایران همچون دهه شصت و دوران جنگ تحمیلی از سطح بالایی از ثبات برخوردار است و اینگونه اتفاقات خللی در اداره امور کشور به وجود نخواهد آورد. عوامل اجرایی و نظارتی اقدامات و دستورالعمل‌ها را به سرعت انجام دادند و مقدمات را به خوبی فراهم کردند.
در مرحله اول انتخابات چهاردهمین دوره ریاست‌جمهوری، ۶ داوطلب صلاحیت‌شان احراز و به مردم معرفی شدند. این نامزدها با توجه به پایگاه‌ها و جایگاه‌های اجتماعی و سیاسی که داشتند، از سوی احزاب، گروه‌ها و اشخاص حمایت شدند و به رقابت با یکدیگر پرداختند. صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران نیز برنامه‌های تبلیغاتی و مناظراتی این‌ها را فراهم کرد. مقدمات حضور نامزدها در میان مردم در شهرها و استان‌های مختلف نیز فراهم شد. در نهایت شاهد شکل‌گیری یک رقابت جدی بین کاندیداها و رای‌گیری در روز جمعه ۸ تیر ۱۴۰۳ بودیم.
چون در مرحله اول انتخابات، هیچ‌کدام از کاندیداها نتوانستند اکثریت مطلق آرا را کسب کنند، دو نامزدی که بیشترین رای کسب کرده بودند به مرحله دوم انتخابات ریاست‌جمهوری که روز جمعه ۱۵ تیر ۱۴۰۳ برگزار شد، راه یافتند. در این مرحله نیز شاهد شکل‌گیری یک رقابت جدی بین دو کاندیدا بودیم؛ بنابراین در مدت زمان یک هفته، دو مرحله از انتخابات چهاردهمین دوره ریاست‌جمهوری برگزار شد که در مرحله دوم انتخابات، شاهد رقم خوردن مشارکت بیشتری بودیم.
برای برگزاری انتخابات تلاش‌ها و اقدامات بسیاری صورت گرفت که برخی از آن تلاش‌ها به خوبی دیده نشد؛ به طور خاص می‌توان به بیانیه اخیر وزارت اطلاعات و اقدامات امنیتی که سربازان گمنام امام زمان (عج) به صورت محرمانه انجام دادند، اشاره کرد. مهمترین گزاره‌ای که از بیانیه وزارت اطلاعات می‌توان برداشت کرد این است که طراحی‌های ضدامنیتی گسترده‌ای برای بحران‌آفرینی و بی‌ثبات کردن کشور در دوران فقدان رئیس‌جمهور صورت گرفت. بخش مهمی از طراحی‌های تروریست‌ها معطوف به موضوع مردم‌سالاری دینی و برگزاری انتخابات بود.
البته این نکته را هم باید متذکر شد که همانطور رهبر معظم انقلاب فرمودند مردم‌سالاری دینی و صندوق‌های رای برای کشور ما امنیت‌آفرین است؛ یعنی حضور و مشارکت مردم در انتخابات‌ها، دشمنان را از ایجاد ناامنی ناامید می‌سازد. رسانه‌های ضدانقلاب و اپوزیسیون که بر طبل تحریم انتخابات می‌کوبیدند، هدف نهایی‌شان ایجاد ناامنی در کشور ایران است؛ به عبارت دیگر آن‌ها در حال انجام فعالیت‌های سیاسی و رسانه‌ای نبودند بلکه تلاش داشتند در قالب پروژه تحریم انتخابات، امنیت ایران را هدف قرار بدهند؛ بنابراین در کنار تلاش‌های دستگاه‌های امنیتی، مردم با رهبری‌های داهیانه مقام معظم رهبری با مشارکت در انتخابات نه تنها پروژه سیاسی ضدانقلاب برای تحریم انتخابات را شکست دادند، بلکه همزمان یک پروژه بزرگ ضدامنیتی را هم منهدم کردند.
در فاصله زمانی کمتر از ۶ ماه، ۵ انتخابات به صورت منظم و با ثبات برگزار شد؛ این وضعیت یک وضعیت بسیار مناسبی است که در طول ۴۵ سال گذشته اتفاق افتاد. امیدواریم خداوند به کشور، رهبری و مردم عنایت داشته و آنچه را که شایسته است، رقم بزند.
