قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی و آیین‌نامه اجرایی انتخابات به بیان شرایط قانونی برگزاری مرحله دوم انتخابات مجلس شورای اسلامی پرداخته است. به موجب این قوانین در صورتی که در مرحله اول برای یک یا چند نفر از داوطلبان حداقل یک پنجم آراء به دست نیاید، انتخابات دو مرحله‌ای خواهد شد.
شرایط قانونی دومرحله‌ای شدن انتخابات مجلس شورای اسلامی
به موجب ماده ۱۰ (اصلاحی ۱۳۹۵/۳/۳)قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی، چنانچه در مرحله اول برای یک یا چند نفر از داوطلبان حداقل یک پنجم آراء به دست نیاید، انتخابات دو مرحله‌ای خواهد شد، یعنی از بین نامزد‌هایی که حداقل یک پنجم آراء را در مرحله اول به دست نیاورده‌اند، فقط به تعداد دو برابر نمایندگان مورد نیاز از بین کسانی که بیشترین آراء را در مرحله اول داشته‌اند، در انتخابات مرحله دوم شرکت می‌کنند و درصورتی‌که تعداد نامزدهای باقی مانده، کمتر از دو برابر باشد، تمام آنان در مرحله دوم انتخابات شرکت خواهند کرد.
در چه صورت انتخابات مجلس شورای اسلامی در مرحله دوم انجام نخواهد شد؟
بر اساس تبصره یک ماده ۱۰ اصلاحی قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی: اگر تعداد نامزدهای باقیمانده مساوی یا کمتر از نمایندگان مورد نیاز باشد، انتخابات مرحله دوم انجام نخواهد شد و نامزد یا نامزدهای مذکور با همان تعداد آراء مکتسبه مرحله اول به مجلس راه پیدا می‌کنند.
زمان برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی در مرحله دوم
طبق تبصره ۳ ماده فوق، وزارت کشور با هماهنگی شورای نگهبان زمان انجام مرحله دوم انتخابات را ظرف «یک ماه» پس از اعلام نتیجه مرحله اول و تأیید صحت انتخابات توسط شورای نگهبان، تعیین و اعلام خواهد کرد.
چه کسانی و در کدام حوزه‌های انتخابیه می‌توانند در مرحله دوم انتخابات مجلس شورای اسلامی رای بدهند؟
به موجب تبصره ۴ ماده ۱۰ اصلاحی قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی، کلیه رأی‌دهندگان مرحله دوم منحصراً در حوزه انتخابیه‌ای که در مرحله اول انتخابات رأی داده‌اند شرکت خواهند نمود و کسانی که در مرحله اول در هیچ‌یک از حوزه‌های انتخابیه رأی نداده باشند در مرحله دوم انتخابات می‌توانند شرکت کنند.
بر اساس تبصره ۵ همین ماده، در انتخابات میان‌دوره‌ای حوزه‌های انتخابیه هر دوره مجلس نیز، کسانی حق رأی دارند که در انتخابات قبلی آن دوره در همان حوزه رأی داده باشند و یا در هیچ‌یک از حوزه‌های انتخابیه شرکت نکرده و رأی نداده باشند.
نحوه برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی در مرحله دوم
طبق تبصره ۳ ماده ۱۰۸آیین‌نامه قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی، تمام مراحل اجرایی پس از اظهارنظر شورای نگهبان در مرحله اول، عیناً در مرحله دوم تکرار خواهد شد.
به موجب ماده ۸۹ بر اساس آیین‌نامه انتخابات مجلس شورای اسلامی، مراحل ثبت مشخصات رأی دهنده، اخذ رأی و قرائت و شمارش آراء در مرحله دوم انتخابات، مشابه مرحله اول انتخابات در موارد: ثبت نام، اخذ رأی، قرائت و شمارش آراء با رعایت موارد زیر است:
۱ـ پاسخ استعلام الکترونیکی رأی دهنده باید مربوط به همان حوزه انتخابیه‌ای باشد که در مرحله دوم مراجعه کرده است
۲ـ چنانچه رأی‌دهنده در مرحله اول به هیچ یک از حوزه‌های انتخابیه مراجعه نکرده باشد و پاسخ استعلام الکترونیکی آن نیز تأییدکننده عدم مراجعه وی در مرحله اول به هیچ یک از حوزه‌های انتخابیه باشد، می‌تواند در انتخابات شرکت کند.
۳ـ با رعایت مفاد بند‌های یادشده در صورتی که شعبه کاملاً برون خط (آفلاین) باشد، شناسنامه رأی‌دهنده به مهر مرحله دوم انتخابات جاری ممهور گردد.
