به گزارش نبض وطن به نقل از فارس، مالیات بر خانه‌های خالی پس از گذر از هفت خوان بررسی کارشناسی بالاخره در مجلس شورای اسلامی دوره یازدهم در سال ۹۹ با اصلاحات اساسی مواجه شد تا اولین پایه مالیاتی تنظیمی بازار مسکن در کشور پس از گذشت ۱۰ سال از مطرح شدن ادبیات آن به شکل جدی پیگیری شود.
در شرایط کنونی، بازار مسکن از معضلی به نام تقاضای سرمایه‌ای یعنی همان افرادی که خرید فروش خانه را برای کسب سود انجام داده‌اند، رنج می‌برد و مالیات بر خانه‌های خالی می‌تواند مانع جدی برای ورود این تقاضا به بازار مسکن مهیا کند. در این شرایط با محدودیت تقاضای سرمایه‌ای و همچنین افزایش عرضه کل گرفته می‌توانیم، منظر ساماندهی و کاهش قمیت در بازار مسکن باشیم.
بر همین مبنا از تاریخ ۱۹ فروردین ماه سال جاری، فرآیند خوداظهاری مردم به منظور تکمیل آخرین اطلاعات سامانه ملی املاک و اسکان در تارنمای amlak.mrud.ir آغاز می‌شود و همه مردم باید در این فرآیند نسبت به ثبت اطلاعات مالکیت و سکونت خود اقدام کنند.
در همین راستا و به منظور آگاهی پیرامون این فرآیند به سراغ حسین عبداللهی، کارشناس مسکن رفتیم تا پیرامون این زمینه اطلاعاتی را به دست آوریم:
مشروح این گفتگو به شرح ذیل است:
*هر ملکی واقع در شهرهای بالای ۱۰۰ هزار نفر که بیش از 120 روز از سال خالی باشد، مشمول مالیات بر خانه‌های خالی می‌شود
اخذ قانون مالیات بر خانه‌های خالی مدت‌ها است که در فضای کارشناسی کشور مطرح می‌شود، ممکن است مختصری پیرامون وضعیت کنونی این قانون توضیح دهید؟
عبداللهی: قانون مالیات بر خانه‌های خالی از سال ۱۳۶۶ در قوانین کشور وجود دارد، اما تاکنون اجرایی نشده است، در سال ۱۳۹۹ با اصلاحیه مجلس یازدهم، برخی از ایرادات این قانون برطرف و شیوه اخذ مالیات بر خانه‌های خالی به روز شد. مالیات بر خانه‌های خالی قرار است در واحدهای مسکونی خالی در شهرهای بالای ۱۰۰ هزار نفر و برای تمام متراژها را در بر می‌گیرد.
خاطرم هست در قانون قبلی، برخی از متراژهای واحدهای مسکونی معاف از مالیات بود، حتی وزیر سابق راه و شهرسازی این معافیت مالیاتی را زمینه بی اثر شدن قانون تلقی می‌کرد، هرچند هیچ اقدامی در جهت اجرایی کردن آن انجام نشد، آیا این معافیت در شرایط کنونی لغو شده است؟
عبداللهی: در قانون گذشته، واحدهای مسکونی بالای ۱۵۰ متر مربع در شهر تهران و زیر ۲۰۰ متر در سایر شهرهای کشور از قانون معاف بودند، اما در حال حاضر با به روزرسانی انجام شده، اگر واحدهای مسکونی شهرهای بالای ۱۰۰ هزار نفر در هر متراژی، در یک سال مالیاتی بیشتر از ۱۲۰ روز خالی باشد، مشمول مالیات بر خانه‌های خالی می‌شود.
*مالیات بر خانه‌های خالی یک مسکن ۱ میلیاردی بین ۴۰ تا ۵۰ میلیون در سال اول است
برآوردی از میزان مالیات بر خانه‌های خالی در سال اول دارید؟
عبداللهی: در شرایطی که افراد، واحد مسکونی خود را به بازار عرضه نکنند، باید در سال اول خالی بودن مسکن تحت مالکیت، ۶ برابر مالیات بر اجاره خود را در قالب مالیات بر خانه‌های خالی پرداخت کنند.
بر اساس محاسبه انجام شده میزان مالیات بر خانه‌های خالی برای یک واحد مسکونی ۱ میلیارد تومانی بین ۴۰ تا ۵۰ میلیون تومان در سال اول در نظر گرفته می‌شود و این رقم با گذشت زمان به صورت پلکانی رشد می‌کند.
در اظهارات‌تان به مهلت ۱۲۰ روزه اشاره کردید که پس از آن واحد مسکونی در صورت عرضه نشدن به بازار اجاره یا فروش مشمول پایه مالیات بر خانه‌های خالی می‌شود، جزئیات بیشتری از این مهلت را مطرح می‌کنید؟
عبداللهی: نکته قابل توجه آن است که مهلت ۱۲۰ روزه برای عرضه واحد مسکونی برای هر مالک جدید و قدیمی وجود دارد، اما اگر ملکی به صورت قول‌نامه‌ای خرید و فروش شود و نقل انتقال به صورت رسمی صورت نپذیرد، در این شرایط مهلت ۱۲۰ روزه‌ای برای مالک وجود نداشته و صاحب‌خانه جدید باید به منظور استفاده از مهلت تعیین شده نسبت به ثبت رسمی نقل و انتقال خود اقدام کند.
از طرفی مهلت در نظر گرفته شده برای واحدهای نوساز و پروژه‌های انبوه‌سازی متفاوت است، در واحدهای مسکونی نوساز، مدت زمان در نظر گرفته شده برای عرضه، ۱۲ ماه پس از صدور گواهی اتمام عملیات ساختمانی است.
برای پروژه‌های انبوه‌سازی نیز، ۱۸ ماه زمان پس از صدور گواهی اتمام عملیات ساختمانی در نظر گرفته شده است. علت این امر نیز حمایت از سازندگان واحد مسکونی قلمداد می‌شود.
*اشخاصی که بیش از ۵ خانه خالی دارند، ۲ برابر سایرین مالیات بر خانه‌های خالی می‌پردازند
آیا مالیات بر خانه‌های خالی واحد مسکونی که مالکش ۲ خانه بدون سکنه دارد با مالیات شخص حقیقی و حقوقی که تعداد خانه‌های خالی بسیاری را مالک است، برابر در نظر گرفته شده است؟
عبداللهی: در قانون آمده است که مالکانی که بیش از ۵ خانه خالی دارند و به بازار عرضه نمی‌کنند، ۲ برابر بیش از سایر مالکان باید مالیات بر خانه‌های خالی پرداخت کنند.
باید گفت، مالیات بر خانه‌های خالی توجهی به تعداد مسکن‌های در اختیار شخص نداشته و تنها مسئله خالی بودن سکونت‌گاه‌ها را مد نظر قرار می‌دهد، برای مثال اگر کسی ۱۰۰ واحد مسکونی داشته باشد و همه آن‌ها را به بازار عرضه کرده و اجاره بدهد، مشمول قانون مالیات بر خانه‌های خالی نخواهد شد، زیرا هدف از اخذ مالیات بر خانه‌های خالی عرضه به بازار مسکن است.
برخی معتقد هستند، علت خالی بودن واحد مسکونی متعلق به آن‌ها نبود مشتری برای فروش ملک است، فارغ از اینکه استدلال از منظر اقتصادی چه اندازه صحیح تلقی می‌شود، ظرفیت قانونی برای مواجه با این ادعا چیست؟
عبداللهی: قانون برای تسهیل این فرآیند، سامانه معاملاتی را ایجاد می‌کند که بر مبنای آن واحد مسکونی که به فروش نمی‌رسد با میانگین قیمت‌های روز منطقه به فروش گذاشته خواهد شد. اگر پس از ۲ بار عرضه ملک و پیدا شدن مشتری با قیمت عنوان شده، واحد مسکونی در بازار اجاره یا ملکی اجاره داده نشد یا به فروش نرفت، مالیات بر خانه‌های خالی اخذ خواهد شد، زیرا ادعای مالک مبنی بر به فروش نرسیدن خانه با پیدا شدن ۲ مشتری نقض شده و این ملک از نظر قانون جدید، مشمول اخذ مالیات بر خانه‌های خالی است.
*فرآیند خوداظهاری امکان دسترسی به اطلاعات برخط سکونت را فراهم می‌کند
در خبرها آمده است که از ۱۹ فروردین ماه سال جاری همه مردم باید نسبت به خوداظهاری اطلاعات سکونت و مالکیت خود اقدام کنند، این فرآیند خود اظهاری اساسا برای چه دلیلی به سامانه ملی املاک و اسکان اضافه شده است، اساسا مگر اطلاعات دستگاه‌های اجرایی توان شناسایی خانه‌های خالی را ندارد؟
عبداللهی: شناسایی واحدهای مسکونی خالی در قانون قبل، توسط سامانه ملی املاک و اسکان و با اطلاعات دستگاه‌ها تکمیل می‌شد اما با توجه مطالعات انجام شده، مشخص شد، اطلاعات دستگاه‌ها تنها اطلاعات مالکیت را در اختیار قرار می‌دهد اما اطلاعات به روز سکونت نمی‌تواند تعیین شود. در همین راستا استفاده از شیوه‌هایی نظیر چک کردن میزان مصرف آب و برق یا مطالعه میدانی مدنظر قرار می‌گیرد. با توجه به تجربیات ثبت‌شده در سایر کشورها نظیر استرالیا یکی دیگر از شیوه‌های موثر به منظور دستیابی به اطلاعات برخط سکونت، استفاده از سازوکار خوداظهاری است و در قانون جدید با اضافه شدن این فرآیند امکان دستیابی به اطلاعات مالکیت و سکونت به صورت برخط مهیا شده است.
فرآیند خوداظهاری به چه نحو انجام شده و جزئیات آن چگونه است؟
عبداللهی: در فرآیند خود اظهاری همه مردم در قالب مراجعه به وب‌گاه وضعیت آخرین مالکیت و سکونت خود را مهیا می‌کنند. در این فرآیند همه مردم کشور باید اطلاعات مالکیت و سکونت خود را در سامانه ثبت کنند و در شرایطی که افراد از این کار خودداری کنند یا نسبت به ارائه اطلاعات اشتباه اقدام کنند، موارد خدماتی نظیر ارائه چک، ارسال اسناد و مدارک، ثبت نام مدارس برای این افراد با مشکل جدی مواجه می‌شود، زیرا اطلاعات سکونت ثبت شده اصلی با کد ملی شخص تطبیق پیدا خواهد کرد.
*اگر اشتباه خوداظهاری کنید، مشمول جریمه سنگین می‌شوید
اگر فردی نسبت به ثبت اطلاعات غلط در فرآیند خود اظهاری اقدام کند یا اصلا در فرآیند خوداظهاری شرکت نکند، مشمول چه جریمه‌ای می‌شود؟
عبداللهی: واحدهای اظهار نشده در روستاها و شهرهای زیر ۱۰۰ هزار نفر، جریمه معادل ۲۰ درصد مالیات بر خانه‌های خالی در نظر گرفته شده و برای شهرهای بالای ۱۰۰ هزار نفر نیز، واحد مسکونی مذکور خالی شناسایی شده و باید هزینه مالیات بر خانه‌های خالی به صورت تمام و کمال پرداخت شود.
با توجه به اینکه اطلاعات ثبت شده توسط هر فرد با اطلاعات ثبت شده توسط سایر مردم و اطلاعات دستگاه‌های اجرایی تقاطع گیری می‌شود، لذا در شرایطی که فردی اقدام به ثبت اطلاعات نادرست کند، مشمول جریمه تا ۲ برابر مالیات بر خانه‌های خالی شده و بدون پرداخت مالیات نمی‌تواند واحد مسکونی خود را بفروشد.
همه این سازوکارها برای ایجاد انگیزه به منظور ارائه اطلاعات صحیح و جامع توسط همه مردم طراحی شده و مردم اگر اطلاعات خود را صحیح وارد کنند، مشمول هیچ جریمه‌ای نخواهند شد.
در صورتی که خانواری یک واحد مسکونی دیگر علاوه بر واحد مسکونی خود داشته باشد و آن را برای اقامت دوم برگزیند، آیا مشمول مالیات بر خانه‌های خالی خواهد شد؟
عبداللهی: برمبنای قانون یک خانوار می‌تواند، یک اقامت‌گاه اصلی در شهر خود ثبت کرده و یک اقامت‌گاه فرعی خالی به عنوان اقامت‌گاه دوم در یک شهر دیگر داشته و این دو واحد مسکونی مشمول مالیات بر خانه‌های خالی نخواهد شد. البته هر خانوار می‌تواند هر تعداد مسکن دیگر را برای خود داشته باشند اما آن‌ها را با استفاده از زیرساخت‌های اجاره‌ای یا ملکی به بازار عرضه کنند تا مشمول مالیات بر خانه‌های خالی نشوند.
*ارائه کد رهگیری اجاره نامه برای خوداظهاری اختیاری است
ممکن است، پیرامون نحوه انجام فرآیند خوداظهاری و اقدامات انجام شده توسط مردم توضیحی ارائه دهید؟
عبداللهی: مردم به منظور انجام فرآیند خوداظهاری از ۱۹ فروردین ماه سال جاری با مراجعه به تارنمای (amlak.mrud.ir) می‌توانند نسبت به انجام فرآیند خوداظهاری اقدام کنند. سرپرست خانوار در هنگام مراجعه به سامانه باید یک کد ملی و یک شماره تلفن همراه که متعلق به کد ملی فرد است، برای ثبت نام وارد شود.
پس از تایید اولیه پیامکی، امکان ثبت واحدهای مسکونی متعلق به خانوار با توجه به راهنمای مدنظر به وجود آمده و سرپرست خانوار نسبت به تکمیل اطلاعات اقدام می‌کند. توجه داشته باشید که امکان اصلاح اطلاعات نیز مهیا خواهد بود، اما پس از ثبت نهایی، امکان اصلاح وجود نداشته و مردم در وارد کردن دقیق اطلاعات توجه لازم را به خرج دهند، زیرا ارائه اطلاعات نادرست منجر به پرداخت جریمه مذکور خواهد شد.
در فرآیند ثبت واحدهای مسکونی، اطلاعاتی نظیر سکونت، مالکیت و سایر اطلاعات از شما پرسیده شده و مردم نسبت به تکمیل اطلاعات اقدام می‌کنند.
آیا مستاجر و موجر باید برای ثبت اطلاعات مالکیت و سکونت کد رهگیری اجاره نامه را ارائه دهند؟
عبداللهی: توجه کنید که وارد کردن کد رهگیری اجاره نامه اختیاری است و اگر موجر و مستاجری با توافق بین خود بدون مراجعه به بنگاه اقدام به بستن قرارداد کرده‌اند، نیازی به وارد کردن کد رهگیری ندارند.
*مردم برای تکمیل اطلاعات خوداظهاری مالکیت و سکونت مهلت ۲ ماهه دارند
اگر مالکیت زمین متعلق به یک فرد بوده و مالکیت ساختمان برای شخص دیگری باشد، آیا ۲ مالک برای این واحد مسکونی ثبت می‌شود؟ این امکان در سامانه مهیا شده است؟
عبداللهی: منظور از عرصه همان زمین و منظور از اعیان همان ساختمان می‌باشد. به عنوان مثال اگر در سامانه مالک گزینه «اعیان» را انتخاب کند، صرفا مالک ساختمان و واحد شناخته می‌شود، ولی اگر گزینه «عرصه و اعیان» را انتخاب کند، یعنی هم زمین و هم ساختمان در مالکیت فرد قرار دارد.
مهلت انجام خوداظهاری توسط مردم تا چه زمانی تعیین شده است؟
عبداللهی: فرآیند خود اظهاری از تاریخ ۱۹ اسفندماه به مدت ۲ ماه توسط مردم قابل انجام است و پس از آن تقاطع گیری و فرآیند پایش اطلاعات کلید می‌خورد. توجه کنید که اگر فردی سکونت خود را پس از ثبت در سامانه تغییر داد، باید اطلاعات و زمان سکونت خود را مجدد ثبت کرده و اطلاعات ملک جدید تا یک ماه پس از تغییر وارد کنند. در غیر این صورت مشمول جرایم مذکور خواهد شد.
*اخذ مالیات بر خانه‌های خالی قیمت مسکن را کاهش می‌دهد
به نظر شما تصویب این پایه مالیاتی چه تاثیری بر بازار مسکن کشور داشته و آیا اخذ این مالیات از خانه‌های خالی زمینه ساماندهی و کاهش قیمت در بازار مسکن را فراهم می‌کند یا خیر؟
عبداللهی: این پایه مالیات بر اساس تجربیات جهانی زمینه عرضه واحدهای مسکونی را فراهم کرده و به طبع آن شاهد ساماندهی بازار مسکن و کاهش قیمت را به دنبال دارد، ما ۲.۵ میلیون خانه خالی در کشور داریم که عرضه آن می‌تواند تحول شگرفی در بازار مسکن پدید آورد و قیمت اجاره‌بها را با کاهش چشمگیر مواجه سازند.
مصاحبه از: محمد عنایتی نجف‌آبادی
