به گزارش نبض وطن، عبدالناصر همتی در نشست علنی امروز (سه‌شنبه، ۱۳ خرداد ماه) مجلس شورای اسلامی گفت: رابطه دخل و خرج بودجه کشور با بانک مرکزی را باید اصلاح کنیم و در این خصوص رئیس جمهور هم به‌درستی چند روز پیش تأکید کردند که “بنا نداریم دست در جیب بانک مرکزی کنیم.”
وی تصریح کرد: اگر دولت به این نتیجه برسد که دست در جیب بانک مرکزی نکند و اگر ما بتوانیم به‌تدریج ناترازی برخی بانکها را اصلاح کنیم، مطمئن باشید که ما بر نقدینگی و تورم فائق خواهیم آمد.
همتی با بیان اینکه یکی از ویژگی‌های سیاست‌گذاری جدید پولی و بانک مرکزی نیز همین موضوع است، افزود: در طول سالهای گذشته ما از ابزار عملیات بازار باز استفاده نمی‌کردیم در حالی که سه دهه است که بانک‌های مرکزی کشورهای مختلف از هدف‌گذاری تورمی استفاده می‌کنند.
وی ادامه داد: این تصمیمی است که دولت و بانک مرکزی گرفته‌اند و ما این موضوع را شروع کرده‌ایم و اولین مرحله آن ۲، ۳ روز پیش با حراج اوراق خزانه شروع شد، به‌نظر من در شرایطی که دولت مشکل نقدینگی دارد این کنار سایر منابع یکی از بهترین روشها است و البته تأکید می‌کنم که نمایندگان و دولت باید هزینه‌ها را کنترل کنند.
همتی با اشاره به شرایط تورمی حاکم بر کشور گفت: نرخ تورم در ۵۰ سال گذشته به‌طور میانگین ۲۰ درصد و میانگین رشد نقدینگی در طول ۵ دهه ۲۵ درصد ارزیابی می‌شود. میانگین رشد نقدینگی در ۱۰ سال گذشته ۲۷ درصد بوده است که علت آن رابطه میان دخل وخرج بودجه و سیستم بانکی و بانک مرکزی و دوم خودناترازی و عملکرد نظام بانکی است.
* تورم امسال در صورت ادامه شرایط فعلی ۲۴درصد خواهد بود
رئیس‌کل بانک مرکزی ادامه داد: باید بتوانیم درآمدها را در مقابل هزینه‌ها تأمین کنیم و کنار کنترل هزینه باید کنترل استقراض از بانک مرکزی را جدی بگیریم. ما امسال مصمم هستیم عملیات بازار باز را با جدیت دنبال کنیم و براساس پیش‌بینی متغیرهای تأثیرگذار و تورمی اگر شرایط همین طور باشد تورم ۲۴ درصد خواهد بود.
همتی مطرح کرد: تورم‌های بالا انتظارات تورمی ایجاد می‌کند، عده‌ای از این انتظارات سودجویی می‌کنند و می‌خواهند قیمت کالاهای بادوام و دارایی‌ها را افزایش دهند. تورم همان ۲۴ درصد است البته هدف‌گذاری کردیم که آن را کاهش دهیم و از ۲۲ درصد هم در میان‌مدت پایین‌تر بیاوریم.
رئیس‌کل بانک مرکزی ضمن تأکید بر اینکه یکی از دلایل تورم در کشور مسئله شبه‌پول است گفت: شبه‌پول ۸۰ درصد نقدینگی ما را شامل می‌شود. شبه‌پول درست نمی‌شود مگر از طریق سود بانکی و سود بانکی بالا ایجاد نمی‌شود مگر از ناترازی بانکها و ناترازی بانکها ایجاد نمی‌شود مگر از ضعف نظارت بانک مرکزی و تخلفات بانکها در سود سپرده‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها و معوقات و نیز بدهی دولت و تسهیلات تکلیفی که به بانکها تحمیل می‌شود.
رئیس‌کل بانک مرکزی تصریح کرد: بر این اساس و به‌منظور کنترل نقدینگی در طول سال گذشته و امسال یکی از مهم‌ترین اقدامات بانک مرکزی رسیدگی به بانک‌های ناتراز بوده است.
* روایت همتی از اصلاح مدیریتی در بانک‌های مشکل‌ساز
همتی افزود: اولاً ادغام بانک‌های وابسته به نیروهای مسلح را در مدت ۲ سال گذشته با کار بسیار پیچیده شروع کردیم، ۲ بانک تاکنون ادغام شده‌اند و بقیه آنها نیز به‌تدریج ادغام می‌شوند. همچنین بانک مرکزی برخی از بانکها و مؤسسات ناتراز را با مجوز شورای‌عالی هماهنگی اقتصادی تحت سرپرستی قرار داده و وضعیت آنها در حال کنترل است.
همتی در ادامه گفت: علاوه بر این، مدیریت بعضی از بانک‌های بزرگ که ایجاد مشکل می‌کردند و نرخ سود و بهره را در بازار به هم می‌زدند از سهامداران آن جدا کردیم و مدیریت آنها را اصلاح کردیم تا بتوانند تراز آن بانکها را اصلاح کنند.
همتی خاطرنشان کرد: الآن نرخ سود به‌سمت کاهنده شدن می‌رود و مطمئن باشید از این بابت، شبه‌پول در آینده کمتر رشد خواهد کرد و نقدینگی هم کمتر رشد خواهد کرد ما این کار را ادامه می‌دهیم و تراز بانکها را به‌تدریج بهتر خواهیم کرد.
* اضافه‌برداشت بانکها نصف شده/ بدهی بانکها به بانک مرکزی به ۴۰درصد سال قبل کاهش یافته است
رئیس شورای پول و اعتبار ابراز کرد: یکی از دلایل رشد بازار پولی، اضافه‌برداشت بانکها از سالهای گذشته بود، در حال حاضر اضافه‌برداشت تقریباً نصف شده است و آن مبلغی که باقی مانده برای ۲، ۳ بانک ناتراز است که به هسته سخت خورده است و آن را تحت مدیریت گرفته‌ایم.
وی اظهار کرد: بدهی بانکها به بانک مرکزی نزدیک به ۴۰ درصد در سال گذشته کاهش پیدا کرده است، تمام هدف ما این است که بانک ها را از فشار رشد نقدینگی خلاص و نقدینگی را در کشور کنترل کنیم.
همتی ادامه داد: در جهت حمایت از تولید و تسهیلات مولد و به‌عبارت دیگر هدایت تسهیلات و نقدینگی به‌سمت تولید، بانک مرکزی برنامه‌های خوبی را اجرا کرد و کنار این کنترل نظام بانکی و نظارت بر عملکرد بانک‌های عامل را هدف قرار داد و نظارت‌ها را تشدید کردیم.
* ۲۸۰میلیارد دلار ظرف ۱۵ سال قبل به بازار تزریق کردیم/ برخی با تبدیل سود ۲۵درصدی بانکها به دلار اقساط خانه‌هایشان در کانادا را می‌پرداختند
رئیس‌کل بانک مرکزی در ادامه به تشریح وضعیت بازار ارزی کشور و اقدامات بانک مرکزی در این خصوص پرداخت و گفت: اکنون در حال اجرای مدیریت جدید علمی در بازار ارز هستیم و این مسائل که مطرح می‌شود گله از مسئولین گذشته نیست اما کلاً سیستم اجرای ما این‌گونه جا افتاده بود که ما برای حفظ نرخ ارز باید به بازار ارز تزریق کنیم بنابراین ۲۸۰ میلیارد دلار در ظرف ۱۵ سال گذشته به‌عبارتی به‌طور میانگین سالی ۱۸ میلیارد دلار به بازار ارز تزریق کرده‌ایم تا نرخ ارز را کنترل کنیم، بنابراین طبیعی است که بسیاری از این ارزها به‌صورت سرمایه از کشور خارج شده است. این‌همه امکاناتی که در خارج از کشور خریداری شده به‌خاطر همین ارزها بوده است، یعنی ارزهای ارزان و رانت.
رئیس‌کل بانک مرکزی گفت: ما وقتی جلوی این موضوع (تزریق ارز به بازار) را گرفتیم خیلی‌ها گفتند “ما نمی‌توانیم اقساط‌مان را در کانادا و جاهای دیگر پرداخت کنیم” چرا که با سود بالای ۲۵درصدی که از بانکها می‌گرفتند و تبدیل آن به ارز ۳۰۰۰ یا ۴۰۰۰ تومانی اقساط خانه‌های خریداری‌شده در خارج را می‌پرداختند، یعنی به خرید ملک در خارج کشور سوبسید می‌دادیم، بنابراین از اواسط سال ۹۷، در حاشیه بازار مداخله و روش را عوض کردیم.
همتی تأکید کرد: ما سیاست‌های ارزی را اصلاح کرده‌ایم و به‌سمت مدیریت علمی ارز و تأمین کالاهای اساسی دارو و مواد اولیه رفته‌ایم، سیاست‌های اعتباری را در جهت تأمین تولید و مولد کردن تسهیلات بانکی اصلاح کرده‌ایم تا به تولید مستقیم برسد و در سیاست‌های نظارتی کنترل بر بانکها و کاهش ناترازی آنها را هدف قرار دادیم و ان‌شاءالله سیاست‌های احتیاطی را ترمیم می‌بخشیم و در سیستم‌های فناوری کنترل‌های بسیار جدی را روی تراکنش‌ها گذاشته‌ایم و با پولشویی به‌طور جدی مبارزه میکنیم.
وی اضافه کرد: کنترل ارز شاکله اصلی کنترل اقتصاد در کشور است و ما برای مدیریت بازار ارز و اصلاح نظام پولی و بانکی اقدامات مهمی انجام داده‌ایم.
رئیس‌کل بانک مرکزی تأکید کرد: در سال ۹۷ شرایط خیلی سختی را داشتیم اما باید گفت سال ۹۸ یکی از سخت‌ترین سالهای بعد از دوران انقلاب اسلامی بود، تحریم‌های تحمیلی در ۲ سال گذشته بی‌سابقه و هوشمندانه بود.
وی ادامه داد: هوشمندانه از این جهت بود که دولت آمریکا از همه ابزارهای خود استفاده کرد تا ایران را از درآمدهای بین‌المللی خود محروم کند و تمام منافذ بانکی و صادراتی ایران را مختل کند. این اقدامات در چارچوب هدف فروپاشی اقتصادی کشور و نرسیدن به چهلمین سال انقلاب اسلامی بود.
* چرا دلار دچار نوسان شد؟
رئیس بانک مرکزی با تصریح به اینکه “در موقعیتی قرار داریم که دست برتر در منطقه را داریم و اکنون آنها به چیزی گرفتار هستند که می‌خواستند ایران درگیر آن شود”، اظهار داشت: اقتصاد جدا از روند سیاسی نیست در سال ۹۷ در خوشبینانه‌ترین حالت نرخ‌های نجومی برای ارز و ابرتورم پیش‌بینی می‌شد که با تدبیر رهبری، ایستادگی مردم و مدیریت مسئولان نرخ‌های نجومی و هدف آنها برای فروپاشی محقق نشد.
رئیس بانک مرکزی تأکید کرد: به‌واسطه شیوع ویروس کرونا، ورود ارز به کشور در اسفندماه به‌دلیل قطع ارتباط با همسایگان کاهش یافت و شاهد فشار روی بازار ارز بودیم که البته اشکالات در حال رفع است.
وی ادامه داد: با گذشت ۲ ماه‌ونیم از سال ۹۹ و با وجود شرایط سخت توانستیم نزدیک ۴ میلیارد دلار برای واردات کالاهای اساسی، دارو و مواد اولیه کارخانجات با کمک صادرات غیرنفتی ارز فراهم کنیم.
همتی با اشاره به میانگین نرخ ارز در بازار آزاد عنوان کرد: میانگین نرخ ارز در بازار آزاد سال ۹۸، ۱۲ هزار و ۹۰۰ تومان و در سال ۹۷، ۱۱ هزار تومان (بین ۶ هزار تومان تا ۱۹ هزار تومان) بود. از اواخر سال ۹۸ و اوایل سال ۹۹ به‌دلیل برخی اتفاقات خصوصاً شیوع ویروس کرونا نرخ ارز افزایش یافت که به‌مرور تعدیل خواهد شد.
وی تأکید کرد: با وجود ادامه فشار حداکثری اقتصادی آمریکا بر ایران در سال گذشته ۴۳ میلیارد دلار واردات داشتیم که این به‌معنای شکست سیاست‌های آمریکا بود.
*ذخایر ارزی بانک مرکزی خوب و کافی است اما دسترسی به آنها را با مشکل روبه‌رو کردند
رئیس‌کل بانک مرکزی با یادآوری اینکه مردم به‌خصوص طبقه آسیب‌پذیر فشار بسیار زیادی را متحمل شدند، گفت: کشورهای مختلف از جمله کره و حتی عراق که با آن رابطه خوب و دوستانه داریم به‌خاطر فشار آمریکا بر بانکها و بانک مرکزی‌شان اجازه نیافتند منابع ارزی ایران را در اختیار ما بگذارند.
همتی ادامه داد: ذخایر ارزی بانک مرکزی خوب و کافی است اما دسترسی به آنها را با مشکل روبه‌رو کردند. برای رفع این موضوع در حال مذاکره هستیم تا منابع را در اختیار بگیریم. سال گذشته الحمدلله تأمین ارز خوب بود و در سال ۹۸ توانستیم ۴.۵ میلیارد دلار دارو و تجهیزات پزشکی علاوه بر تولیدات داخلی وارد کشور کنیم.
رئیس‌کل بانک مرکزی با تأکید بر اینکه نرخ ارز متغیر کلیدی اقتصاد است اظهار داشت: باید بین سیاست تجاری و سیاست‌های ارزی هماهنگی باشد، تلاطم ارز بر سیستم اقتصادی کشور اثر می‌گذارد.
همتی تأکید کرد: ما سیاست‌های ارزی را اصلاح کرده‌ایم و به‌سمت مدیریت علمی ارز و تأمین کالاهای اساسی دارو و مواد اولیه رفته‌ایم و سیاست‌های اعتباری را در جهت تأمین منابع برای تولید و مولد کردن تسهیلات بانکی اصلاح کرده‌ایم تا مستقیم به تولید برسد و در سیاست‌های نظارتی، کنترل بر بانکها و کاهش ناترازی آنها را هدف قرار دادیم و ان‌شاءالله سیاست‌های احتیاطی را ترمیم میکنیم و در سیستم‌های فناوری، کنترل‌های بسیار جدی را روی تراکنش‌ها گذاشته‌ایم و با پولشویی به‌طور جدی مبارزه میکنیم.
* درآمد نفتی سال ۹۸ چقدر بود؟
وی با توجه به آمارهای رشد اقتصادی گزارش داد: تحریم‌ها تأثیر بسیاری بر شاخص‌های رشد اقتصادی داشت به‌طور مثال ما در سال ۹۰، بالغ بر ۱۰۷ میلیارد دلار درآمد حاصل از نفت داشتیم که در سال ۹۸ به کمتر از ۲۰ درصد آن رقم رسید.
همتی افزود: واردات در سال ۹۷ بالغ بر ۷۸ میلیارد دلار بود که در سال گذشته به ۴۲ میلیارد دلار رسید. در عین حال که می‌دانیم تحریم تأثیر بسیاری بر اقتصاد دارد و می‌تواند تهدید و شوک تورمی به‌دنبال داشته باشد ولی آن را فرصتی برای تولید ملی و عدم وابستگی به درآمدهای نفتی می‌دانیم.
رئیس بانک مرکزی با اشاره به آخرین آمار رشد اقتصادی در سال ۹۸، گفت: پیش از وقوع کرونا در فصل سوم سال ۹۸ شاخص رشد اقتصادی کشور با وجود تمام تحریم‌ها مثبت ارزیابی شد، در شاخص کشاورزی به رشد ۷.۲ درصد، در صنعت ۷ درصد و در خدمات به ۱.۲ درصد دست پیدا کردیم و در واقع رشد اقتصادی با درآمد نفتی ما ۱.۲ درصد مثبت شد.
همتی بیان داشت: براین‌اساس و اهمیت تولید مقام معظم رهبری سال ۹۹ را سال جهش تولید اعلام کردند که البته پس از دوران کرونا با احیای دوباره شرایط این هدف در سال ۹۹ ان‌شاءالله محقق خواهد شد.
وی تأکید کرد: اگر روند رشد اقتصادی ادامه پیدا می‌کرد و با کرونا روبه‌رو نمی‌شدیم، خدمات و صنعت مختل نمی‌شد وضع خیلی بهتر می‌شد؛ در سیاست‌های پولی قطعاً به‌سمت ثبات اقتصادی و مهار تورم حرکت خواهیم کرد.
منبع: تسنیم