به گزارش نبض وطن، مازیار زارع، متولد سال ۱۳۵۷ است. در سال ۱۳۷۲، موسیقی را با ساز کیبورد آغاز کرده و به‌تدریج به ساز پیانو گرایش پیدا کرده است. سال ۱۳۸۳ در تهران، وارد دانشگاه موسیقی صداوسیما شده و در حال حاضر نیز به‌عنوان کارشناس موسیقی در مرکز صداوسیمای اصفهان مشغول به کار است. او تاکنون چندین تألیف در زمینه موسیقی داشته که از آن جمله می‌توان به کتاب‌های «پیانیست کوچولو»، «آموزش نت خوانی» و «آموزش ملودیکا» اشاره کرد.
آنچه می‌خوانید مشروح گفت‌وگوی مهرشاد متین فر، پژوهشگر موسیقی و مدیر خانه موسیقی حوزه هنری اصفهان با این نوازندۀ ملودیکاست.
چگونه با ساز «ملودیکا» آشنا شدید؟
سال ۱۳۹۳ کنسرتی آموزشی برگزار شد و یکی از دوستان در آن ملودیکا اجرا کرد؛ این اجرا ذهن مرا خیلی درگیر کرد چون افرادی که پیانو کار می‌کنند، از اینکه ساز آن‌ها قابل‌حمل نیست گله دارند و من متوجه شده بودم که ملودیکا می‌تواند این مشکل را حل کند. پس یک ساز تهیه و به‌صورت جدی کار روی ملودیکا را شروع کردم. در ابتدا نواختن این ساز برایم مشکل بود و اینکه هیچ کتاب آموزشی در رابطه با این ساز موجود نبود و هیچ فردی اطلاعات جامعی از آن نداشت، مشکل را چند برابر کرد.
بعدازاینکه توانستم بر نواختن این ساز مسلط شوم، در کنار پیانو آن را به هنرجویانم نیز آموزش دادم و خانواده ها از این موضوع استقبال کردند. امروزه حدود ۹۰ درصد از هنرجویان پیانوی من ملودیکا نیز می‌نوازند.
ساز ملودیکا از کجا آمده و پیشینۀ آن چیست؟
در سایت‌های معتبر و اینترنت به‌صورت محدود در مورد پیشینۀ ساز ملودیکا صحبت شده است. سازی شبیه به ملودیکا در قرن ۱۹ وجود داشته که توسط ایتالیا ساخته‌شده بوده و این ساز به آکاردئون شبیه بوده است. در واقع ملودیکا اولین بار در سال ۱۹۵۳ توسط شرکت «هوهنر» آلمان ساخته و در سال ۱۹۵۸ اولین مدل آن به بازار عرضه میشود. این ساز به‌جای کلاویه، دارای دکمه بوده است. در همان سال یک مخترع فرانسوی نیز به نام «آندره بورل» در ایتالیا، سازی با نام «کلاویتا» می‌سازد که شبیه ملودیکا بوده و استایلی مانند پیانو داشته است.
در سال ۱۹۶۱ شرکت «هوهنر» تصمیم می‌گیرد که ملودیکاهای خود را با استایل پیانو درست کند و در اواخر دهه ۵۰ میلادی خواننده‌ای به نام «نات کینگ کول» که یک پیانیست نیز بوده، در کنسرتهایش از ساز کلاویتا استفاده می‌کرده و جزو اولین کسانی بود که این ساز را می‌نواخته است. در همان دوره، دو شرکت «سوزوکی» و «یاماها» شروع به کپی و ساخت ساز ملودیکا می‌کنند.
نام «ملودیکا» در اختیار شرکت هوهنر است و به همین دلیل شرکت سوزوکی، در سال ۱۹۶۱ ساز خود را «ملودیون» معرفی و سپس به بازار عرضه می‌کرد. یاماها نیز اسم «پیانیکا» را برای محصول خود برگزید. تمامی این محصولات شبیه به هم هستند و تنها نام آن‌ها با یکدیگر تفاوت دارد.
چرا «ملودیکا» به ساز کودکان معروف شده؟
آموزش‌وپرورش ژاپن، در ابتدای دهۀ ۶۰ میلادی این ساز را به شرکت سوزوکی سفارش می‌دهد تا کودکان دبستانی از آن استفاده کنند چون این ساز بسیار ساده است و کودکان به‌راحتی می‌توانند آن را بنوازند. در ابتدا کودکان ژاپنی، این ساز را مانند پیانو روبروی خود گذاشته و با یک دست می‌نواختند اما بعد از آن، کمربندی برای ملودیکا در زیر ساز ایجاد شد تا افراد بتوانند ساز را با دست چپ نگه دارند و با دست راست ملودیکا را اجرا کنند. به دلیل اینکه این ساز در ابتدا برای کودکان سفارش داده‌شده، اکنون به‌عنوان ساز کودک شناخته میشود اما رفته‌رفته این ساز در ژاپن مورد استقبال قرار گرفت.
ژاپنی‌ها استایل نواختن ساز را تغییر دادند و ساز را در بین پاها و سینه خود قرار می‌دادند و با دو دست آن را می‌نواختند. به دلیل اینکه حین نوازندگی، دست‌ها معکوس یکدیگر قرار می‌گیرند، نواختن این ساز بسیار متفاوت‌تر از پیانو شده و این کار در ابتدا کمی مشکل است.
امروزه ساز ملودیکا به‌جز ژاپن در بسیاری از کشورها و به‌ویژه در آمریکای جنوبی فراگیر شده است. من هم با برخی از این نوازندگان از طریق فضای مجازی ارتباط داشته‌ام.
محدودۀ صوتی ملودیکا چقدر است؟
محدودۀ صوتی این ساز در سازهای معمول ملودیکا دارای ۲۵، ۲۷، ۳۲ و ۳۷ نت است، اما نوع حرفه‌ای آن دارای ۴۴ نت است که توسط شرکت هاموند ساخته میشود.
آیا ملودیکا را می‌توان جایگزین سازهایی مانند آکاردئون کرد؟
اساساً جایگزینی بین سازها بی‌معناست، زیرا هر ساز نقش خاص خود را دارد. ملودیکا سازی قدرتمند است که به آن توجه نشده و دلیل این موضوع شاید جدید بودن آن است؛ ملودیکا تنها حدود ۶۰ سال قدمت دارد، این ساز ارزان‌قیمت و قابل‌حمل است و جنس صدای آن هم گرم و شیرین است پس باید به آن نگاهی جدی‌تر داشته باشیم. ساختمان و مکانیزم این ساز نیز تقریباً مانند آکاردئون است و همین موضوع سبب شده که صدای این سازها شبیه به یکدیگر باشد.
ساز ملودیکا چه تفاوت‌هایی با آکاردئون دارد؟
ملودیکا از آکاردئون سبک تر و ارزان‌قیمت‌تر است و فضای کمتری را نیز اشغال می‌کند. در ملودیکا می‌توان موسیقی را با جزئیات زیادتری اجرا کرد؛ همچنین با این ساز می‌توان در صورت تغییر کوک، فواصل ربع پرده را هم اجرا کرد و همین ویژگی باعث میشود به‌وسیلۀ آن بتوانیم صداهای زیباتری را به گوش مخاطب برسانیم.
پیشینۀ این ساز در ایران چگونه بوده است؟
در ایران تحقیقات لازم بر روی ملودیکا انجام‌نشده. ملودیکا در دهۀ ۱۳۵۰ خورشیدی به‌عنوان اسباب‌بازی وارد ایران می‌شد و «سامان احتشامی» نوازندۀ پیانو، اولین فردی بود که در ایران به این ساز نگاهی ویژه کرد. او سال ۱۳۹۲ آلبومی به نام «ملودیکا» منتشر کرد که قطعات آن بسیار زیبا بود. بعد از انتشار این آلبوم، باز هم به ساز ملودیکا نگاهی جدی نشد و من به سهم خودم سعی کردم این نگاه را داشته باشم.
شما در این زمینه چه کاری انجام دادید؟
در گام اول، متدی آموزشی را در سال ۱۳۹۷ برای این ساز تدوین و توسط انتشارات نکیسا منتشر کردم. برای پشتیبانی از این کتاب هم فیلم های آموزشی آن را به‌صورت رایگان در آپارات، تلگرام و اینستاگرام به نشانی melodica.mz منتشر کردم. این کتاب، آموزش این ساز را به کودکان بالای پنج سال ارائه می‌کرد. بعد از آن به فکر آموزش ساز به کودکان کوچک‌تر افتادم و کتابی نوشتم تا بر اساس شعر، شکل و شماره انگشت دست، کودکان بتوانند این ساز را به‌سادگی بنوازند. البته این کتاب هنوز به‌صورت رسمی منتشرنشده است.
جلد دوم کتاب «من و ملودیکا» با نام «ملودی‌های آشنا» آمادۀ چاپ است. همچنین، متدی جهت آموزش دو دستی ملودیکا که اصطلاحاً به آن «جاپنیز استایل» گفته میشود، از مؤلفی ایتالیایی با نام «جیان لوکا باربارو» ترجمه و اصلاح‌کرده‌ام که اکنون آمادۀ انتشار است.
در حال حاضر اصلی‌ترین منبع کسب اطلاعات در مورد ملودیکا چیست؟
چند سال پیش در فضای مجازی صفحه‌ای را در رابطه با ساز ملودیکا با نام melodica.irani ساختم و شاید اصلی‌ترین منبع اطلاعاتی درباره ملودیکا همین صفحه باشد. در سفری که حدود سه سال پیش به نمایشگاه موسیقی گوانگجوی چین داشتم نیز به غرفه‌های ملودیکا رفتم و گزارشی تصویری تهیه کردم که اینجا قابل‌مشاهده است.
آیا نواختن ملودیکا ردۀ سنی خاصی دارد؟
خیر. ملودیکا سازی است که تمام افراد با رده سنی متفاوت می‌توانند نوازندگی‌اش را فرابگیرند، به همین دلیل من ملودیکا را در آموزشگاه خود همراه بلز و فلوت آموزش می‌دهم. این ساز راحت است و یادگیری‌اش هم برای کودکان ساده‌تر و جذاب‌تر است.
آلبوم «جان مریم» چه ویژگی‌هایی دارد و با چه هدفی ساخته‌شده است؟
«جان مریم» متشکل از ۹ آهنگ است که برخی آهنگهای آن فولک و برخی پاپ قدیمی بود. فرهاد زارع تنظیم آن را بر عهده گرفت و سامان نافعی ویولون این آلبوم را نواخت؛ ملودیکا، پیانو و برخی از ادوات الکترونیک را نیز خودم اجرا کردم.
هدف این آلبوم، آشنا کردن بیشتر گوش مردم با نوای این ساز است و قدرت اجرایی ملودیکا در ارکستر را نیز به‌خوبی می‌توان از آن دریافت.
چرا این آلبوم را به روانشاد «مریم میرزا خانی» تقدیم کردید؟
اولین آهنگ این آلبوم آهنگ «جان مریم بود» و به دلیل نام جاودانۀ مریم میرزا خانی این آلبوم را به این شخص تقدیم کردم. به نظرم ایشان یک الگوی تمام و کمال برای بشریت و به‌ویژه زنان کشورم است.
در آخر اگر سخنی باقی‌مانده بیان کنید.
دوست دارم نوازندگان و به‌ویژه آهنگسازان، توجه بیشتری به ساز ملودیکا داشته باشند و با نوشتن قطعات برای این ساز، موجبات رشد بیشتر و حضور پررنگ‌تر این ساز در ارکسترها را فراهم کنند.