به گزارش خبرنگار نبض وطن، یکی از مهم‌ترین عرصه‌هایی که در آن قانون‌گذاری می‌تواند تاثیرگذار باشد، حوزه تجارت است. قانون تجارت که در بسیاری از کشورها عمدتاً به شیوه‌های سنتی و مدل‌های تجاری کلاسیک پرداخته است، به‌طور قابل توجهی با توسعه هوش مصنوعی و تاثیرات آن بر دنیای تجارت فاصله گرفته است. در این یادداشت، به بررسی برخی از ایرادات اساسی قوانین تجارت در حوزه توسعه هوش مصنوعی پرداخته می‌شود.
عدم تطابق با تغییرات سریع فناوری
یکی از مهم‌ترین مشکلات قانون تجارت در مواجهه با هوش مصنوعی، عدم تطابق آن با تغییرات سریع در فناوری‌های نوین است. در حالی که هوش مصنوعی در حال تحول است و کاربردهای جدیدی در زمینه‌های مختلف مانند تجارت الکترونیک، بازاریابی دیجیتال، تحلیل داده‌ها و حتی تصمیم‌گیری‌های تجاری به‌وجود آورده، بسیاری از قوانین تجارت هنوز بر مبنای مدل‌های سنتی اقتصاد و کسب‌وکار قرار دارند. به عنوان مثال، قراردادهای تجاری، که در گذشته عمدتاً بین انسان‌ها تنظیم می‌شد، امروزه ممکن است توسط سیستم‌های هوش مصنوعی و بدون دخالت مستقیم انسان‌ها انجام شود. قانون‌گذاران هنوز نتوانسته‌اند چارچوبی منسجم برای تنظیم روابط تجاری که توسط هوش مصنوعی مدیریت می‌شود، ایجاد کنند.
چالش‌های حقوقی در استفاده از هوش مصنوعی
مسائل حقوقی که در اثر استفاده از هوش مصنوعی در تجارت ایجاد می‌شود، یکی دیگر از ایرادات اصلی در قوانین فعلی است. به عنوان مثال، اگر یک سیستم هوش مصنوعی تصمیمی اشتباه بگیرد که منجر به ضرر مالی برای یک طرف قرارداد شود، سوالات پیچیده‌ای پیرامون مسئولیت‌پذیری و ضمانت‌ها مطرح می‌شود. آیا سیستم هوش مصنوعی باید مسئول باشد یا سازندگان و برنامه‌نویسان آن؟ از سوی دیگر، نحوه تخصیص خسارات در چنین شرایطی به‌طور واضح در قوانین موجود پیش‌بینی نشده است. این مشکلات می‌تواند به ایجاد ابهام در رسیدگی به دعاوی تجاری در دنیای هوش مصنوعی منجر شود.
حریم خصوصی و حفاظت از داده‌ها
در دنیای تجارت هوش مصنوعی، حجم وسیعی از داده‌های مشتریان و کاربران جمع‌آوری، پردازش و تحلیل می‌شود. این داده‌ها می‌توانند اطلاعات حساس و شخصی باشند که اگر به‌درستی مدیریت نشوند، ممکن است به نقض حریم خصوصی افراد منجر شوند. قوانین تجارت فعلی بسیاری از کشورها در این زمینه فاقد به‌روزرسانی‌های لازم هستند و نتوانسته‌اند به‌طور جامع و شفاف قوانین مربوط به حفاظت از داده‌ها و حریم خصوصی را در عصر هوش مصنوعی بگنجانند. قوانین حفاظت از داده‌ها مانند GDPR در اتحادیه اروپا ممکن است بخشی از مشکلات را حل کنند، اما این قوانین اغلب به‌طور خاص برای سیستم‌های هوش مصنوعی طراحی نشده‌اند.
خطرات تبعیض و نابرابری
یکی از مشکلات عمده‌ای که در پی استفاده گسترده از هوش مصنوعی در تجارت به‌وجود می‌آید، خطر تبعیض و نابرابری است. الگوریتم‌های هوش مصنوعی بر مبنای داده‌هایی که به آنها تغذیه می‌شود، تصمیم‌گیری می‌کنند. اگر داده‌ها به‌طور غیرعادلانه یا نادرست جمع‌آوری شده باشند، این می‌تواند منجر به تبعیض در تصمیم‌گیری‌ها شود. برای مثال، الگوریتم‌های استفاده شده در سیستم‌های گزینش کارکنان یا اعتبارسنجی مالی ممکن است به‌طور ناخودآگاه نابرابری‌هایی را ایجاد کنند که به ضرر برخی گروه‌های اجتماعی باشد. قانون‌گذاری‌های موجود به‌طور مؤثر و جامع چنین چالش‌هایی را در نظر نگرفته‌اند.
نقش رگولاتورها و نهادهای نظارتی
در بسیاری از موارد، قوانینی که برای مدیریت هوش مصنوعی در تجارت تدوین شده‌اند، نهادهای نظارتی و رگولاتورهای مسئول برای نظارت بر این فرآیندها را به‌طور دقیق مشخص نکرده‌اند. بدون وجود یک سیستم نظارتی دقیق و مستقل، استفاده از هوش مصنوعی در تجارت می‌تواند با مشکلاتی چون سوءاستفاده، تقلب، یا نقص در اجرای قوانین روبه‌رو شود. در کشورهای بسیاری، نهادهای دولتی و رگولاتورها هنوز نتوانسته‌اند سیاست‌ها و استانداردهای مشخصی برای تنظیم بازار هوش مصنوعی تدوین کنند. این مسئله می‌تواند به بی‌اعتمادی عمومی نسبت به استفاده از هوش مصنوعی در کسب‌وکارها منجر شود.
چالش‌های مربوط به مالکیت معنوی و حق تألیف
یکی دیگر از چالش‌های اساسی که در حوزه هوش مصنوعی و تجارت به‌وجود آمده، مسائل مربوط به مالکیت معنوی و حقوق کپی‌رایت است. هوش مصنوعی قادر است محتواهایی چون مقالات، طراحی‌ها، تصاویر، و حتی کدهای برنامه‌نویسی را تولید کند.
در چنین شرایطی، سوال این است که مالکیت این آثار به‌عهده کیست؟ آیا هوش مصنوعی باید به‌عنوان مالک شناخته شود یا سازندگان آن؟ قوانین مالکیت معنوی فعلی در بسیاری از کشورها به‌طور صریح به این سوالات پاسخ نمی‌دهند. این ابهامات می‌تواند به اختلافات قانونی گسترده‌ای در دنیای تجاری منجر شود.
رقابت و انحصار
با استفاده گسترده از هوش مصنوعی، برخی شرکت‌های بزرگ توانایی استفاده از الگوریتم‌ها و داده‌های بیشتر را دارند که می‌تواند به انحصار در بازارها منجر شود. در حال حاضر، قوانین رقابتی در بسیاری از کشورها برای مقابله با این خطرات به‌طور دقیق طراحی نشده‌اند. عدم تطابق قوانین رقابت با تکنولوژی‌های نوین باعث می‌شود که شرکت‌های بزرگ با استفاده از هوش مصنوعی بتوانند بازارهای خاصی را تحت کنترل خود درآورند و مانع از ورود رقبای جدید شوند.
به طور کلی، قوانین تجارت فعلی نیازمند به‌روزرسانی و اصلاحات اساسی برای تطابق با دنیای جدید و تغییرات ناشی از هوش مصنوعی هستند. این چالش‌ها نه‌تنها در سطح داخلی و ملی بلکه در سطح بین‌المللی نیز باید به‌طور جدی پیگیری شوند. ایجاد چارچوب‌های قانونی جامع، تعیین مسئولیت‌های دقیق، ارتقای نظارت و تقویت اصول حقوقی در استفاده از داده‌ها و الگوریتم‌ها از جمله گام‌هایی است که باید در جهت بهبود وضعیت قانون‌گذاری برداشته شود تا از توسعه غیرمنصفانه یا خطرات احتمالی در عرصه تجارت هوش مصنوعی جلوگیری شود.
