به گزارش نبض وطن، در سال‌های اخیر صنعت انرژی ایران با چالش‌های متعددی مواجه شده است که تأثیرات آن بر اقتصاد، محیط زیست و زندگی روزمره مردم غیرقابل انکار است.
بحران‌های انرژی در بخش نیروگاه‌ها به ویژه مصرف سوخت‌های مایع نظیر گازوئیل و مازوت در کنار مشکلاتی همچون آلودگی شدید هوا و بحران آب از جمله مسائلی هستند که نیاز به توجه و اصلاحات اساسی دارند.
بسیاری از نیروگاه‌های کشور به دلیل فرسودگی و راندمان پایین منابع انرژی را به‌طور ناکارآمد مصرف می‌کنند، در حالی که ایران به عنوان یکی از بزرگ‌ترین دارندگان ذخایر گاز دنیا از نظر بهینه‌سازی مصرف این منابع به شدت عقب مانده است، علاوه بر این افزایش مصرف سوخت‌های مایع در نیروگاه‌ها به‌ویژه در شرایط بحران‌های متعدد به افزایش آلودگی هوا و تشدید مشکلات زیست‌محیطی در شهرهای بزرگ منجر شده است.
مصرف بی‌رویه آب به‌وسیله نیروگاه‌ها در کشوری که با بحران کم‌آبی دست و پنجه نرم می‌کند، نگرانی‌های بیشتری را به همراه دارد، در این راستا بهینه‌سازی مصرف انرژی و برق، به ویژه در ساعات پیک و ارتقای راندمان نیروگاه‌ها از جمله راهکارهای کلیدی برای کاهش فشار بر منابع کشور و ارتقای بهره‌وری هستند.
وضعیت مصرف سوخت در نیروگاه‌ها
ابراهیم خوش‌گفتار، کارشناس انرژی می‌گوید: در سال‌های ۹۶ و ۹۷ به دلیل مصرف بالای گاز، نیروگاه‌ها بیشتر با گاز فعالیت می‌کردند و از سوخت‌های مایع کمتری استفاده می‌شد، اما از سال ۹۸ به بعد، با افزایش تولید گاز، مصرف گازوئیل بیشتر شد، از سال ۴۰۰ به بعد، بحران‌های مختلف موجب شد تا مصرف مازوت به حدود ۲۵ درصد سوخت نیروگاه‌ها برسد.
وی می‌افزاید: نیروگاه‌هایی همچون شهید رجایی و لوشان که از سوخت‌های مایع همچون گازوئیل و مازوت استفاده می‌کنند، بیشتر در شهرهای بزرگ قرار دارند و موجب آلودگی هوا می‌شوند. مازوت به دلیل داشتن گوگرد زیاد، موجب آلودگی بیشتر هوای شهرها می‌شود و این مسأله به بحران‌های زیست‌محیطی کشور دامن می‌زند.
کارشناس انرژی تصریح می‌کند: مشکل اساسی در کشور این است که سوخت و انرژی برای مسئولین اهمیت چندانی ندارد، بیش از ۵۰ درصد نیروگاه‌های کشور دارای راندمان پایین هستند که موجب مصرف بالای انرژی می‌شود، اگر انرژی در کشور ارزشمند بود، نیروگاه‌ها به‌روز می‌شدند و از بحران‌های انرژی جلوگیری می‌شد.
بحران آب و مصرف زیاد آن در نیروگاه‌ها
خوش‌گفتار خاطرنشان می‌کند: نیروگاه‌ها در برخی مناطق کشور به طور متوسط بین ۱۵۰ تا ۴۵۰ لیتر آب در ثانیه مصرف می‌کنند، این در حالی است که کشور با بحران آب مواجه است؛ مصرف بی‌رویه آب به‌وسیله نیروگاه‌ها یکی از مشکلات عمده است که نیازمند توجه بیشتر وزارت نیرو و سایر مسئولین است.
وی ادامه می‌دهد: ۱۴۰۲ بیش از ۸۰ درصد گاز مصرفی نیروگاه‌ها از منابع داخلی تأمین شد، با توجه به این‌که ایران دومین مخزن گاز دنیا را دارد، این میزان مصرف بالا نشان‌دهنده مشکلات در بهینه‌سازی مصرف و فرسودگی نیروگاه‌ها است.
کارشناس انرژی عنوان می‌کند: یکی از راهکارهای جهانی برای بهینه‌سازی مصرف انرژی، تنظیم ساعات مصرف برق در ساعات اوج پیک است، در کشورهایی همچون آلمان با تنظیم مصرف انرژی در ساعات پیک از فشار بر شبکه برق جلوگیری می‌شود، در ایران نیز این شیوه‌ها می‌توانند موجب کاهش مصرف برق و بهبود عملکرد شبکه شوند.
اهمیت تغییر در الگوی مصرف
خوش‌گفتار اظهار می‌کند: برای حل مشکلات انرژی در کشور نیاز است که مردم و مسئولین به بهینه‌سازی مصرف انرژی توجه بیشتری داشته باشند؛ توصیه به استفاده از دستگاه‌ها در ساعات کم‌مصرف شبانه می‌تواند به کاهش فشار بر شبکه و کاهش هزینه‌های سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌ها کمک کند.
وی اضافه می‌کند: برای حل بحران‌های انرژی و بهینه‌سازی مصرف سوخت، باید هماهنگی بیشتری بین وزارت نفت و وزارت نیرو برقرار شود، این هماهنگی می‌تواند به‌عنوان راهی برای کاهش مصرف سوخت و افزایش بهره‌وری نیروگاه‌ها در کشور عمل کند.
کارشناس انرژی می‌گوید: برای بهبود وضعیت انرژی در کشور باید مصرف سوخت و برق کاهش یابد و تلاش برای افزایش راندمان نیروگاه‌ها و استفاده بهینه از منابع انجام شود، این اقدامات می‌توانند به حفظ منابع کشور و صادرات بیشتر گاز و برق کمک کنند و در نهایت کیفیت زندگی مردم را بهبود بخشند.
یکی از مشکلات اصلی نبود ارزش‌گذاری مناسب انرژی در کشور و راندمان پایین نیروگاه‌ها است، بسیاری از نیروگاه‌ها با راندمان زیر ۳۵ درصد کار می‌کنند که به مصرف زیاد سوخت و هدر رفت انرژی منجر می‌شود.
استفاده از سوخت‌های فسیلی همچون گازوئیل و مازوت در نیروگاه‌ها، علاوه بر مصرف بالای انرژی به آلودگی هوا نیز می‌انجامد، حال برای رفع این مشکل نیاز به جایگزینی نیروگاه‌های با راندمان پایین و بهره‌گیری از انرژی‌های تجدید پذیر است، همچنین مصرف بی‌رویه انرژی در بخش خانگی و صنعتی باید کنترل شود، تا از هدر رفت انرژی جلوگیری شود.
دولت باید به انرژی ارزش بیشتری بدهد و سیاست‌های مناسبی برای مدیریت مصرف انرژی در نظر بگیرد. با کاهش مصرف انرژی و بهبود مدیریت منابع می‌توان به توسعه پایدار و بهبود وضعیت انرژی کشور دست یافت.
به طور کلی، برای مقابله با بحران انرژی و کاهش آلودگی هوا نیاز به همکاری همه‌جانبه دولت، صنایع و مردم داریم، توسعه زیرساخت‌های تولید انرژی و بهره‌وری بیشتر از منابع موجود می‌تواند به بهبود وضعیت انرژی کشور کمک کند و چالش‌های موجود را کاهش دهد./ ایمنا
